💬 Khi bão lũ cuốn phăng kho hàng, dịch bệnh làm đứt gãy vận hành, nỗi lo đầu tiên của doanh nghiệp là “cứu” dòng tiền. Nhưng ngay sau đó phải là cứu báo cáo thuế. Bởi chỉ cần thiếu 1 tờ biên bản hoặc chậm 1 chứng từ, phần thiệt hại đáng lẽ được tính vào chi phí hợp lý sẽ… bốc hơi khỏi chi phí được trừ. Bài viết này giúp bạn nắm đúng – làm chuẩn theo Luật Thuế TNDN 2025 để giảm rủi ro, tối ưu thuế ngay trong năm tài chính.
1️⃣ Hai “đường cứu hộ” về thuế khi gặp thiên tai, dịch bệnh
A. Chi phí tổn thất không được bồi thường – được tính vào chi phí được trừ
-
Căn cứ pháp lý: điểm b7 Điều 9 Luật Thuế TNDN 2025.
-
Nội dung cốt lõi: Giá trị tổn thất do thiên tai, dịch bệnh (và các trường hợp bất khả kháng khác) không được bồi thường sẽ được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN.
-
Ý nghĩa quản trị: Đây là “phao an toàn” về thuế để doanh nghiệp không bị đội thu nhập chịu thuế trong giai đoạn khắc phục hậu quả.
Hồ sơ phải có (chuẩn ngay từ đầu):
- Biên bản kiểm kê & định giá tổn thất do doanh nghiệp lập, nêu rõ: tài sản/hàng hóa bị thiệt hại; nguyên nhân; trách nhiệm của tổ chức/cá nhân liên quan; giá trị thiệt hại; khả năng bồi thường.
- Hồ sơ bồi thường bảo hiểm (nếu có) – văn bản chấp thuận bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm.
- Hồ sơ xác định trách nhiệm bồi thường của tổ chức/cá nhân gây thiệt hại (nếu có).
💡 Gợi ý thực hành: Lập biên bản trong 24–48 giờ kể từ thời điểm phát hiện tổn thất; kèm ảnh, video, sơ đồ kho, nhật ký ca trực; mời đại diện bảo hiểm/chính quyền địa phương/ban an toàn PCCC… tham dự để tăng tính khách quan.
B. Khoản tài trợ khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh – được trừ
-
Căn cứ pháp lý: điểm b5 Điều 9 Luật Thuế TNDN 2025.
-
Nội dung cốt lõi: Khoản doanh nghiệp tài trợ khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh là chi phí được trừ khi tính thuế TNDN (nếu đủ hồ sơ).
-
Phạm vi: Tài trợ bằng tiền hoặc hiện vật cho đơn vị/địa phương/ tổ chức có chức năng huy động tài trợ.
Hồ sơ phải có (đúng – đủ – khớp):
- Biên bản xác nhận khoản tài trợ có chữ ký của: đại diện doanh nghiệp tài trợ, đại diện tổ chức/đơn vị tiếp nhận (cơ quan/tổ chức huy động tài trợ, hoặc đơn vị, địa phương bị thiên tai). Sử dụng Mẫu số 05/TNDN ban hành kèm Thông tư 78/2014/TT-BTC.
- Hóa đơn & chứng từ:
-
Tài trợ bằng hiện vật → cần hóa đơn, phiếu xuất kho, vận chuyển.
-
Tài trợ bằng tiền → cần chứng từ chi tiền/ủy nhiệm chi/giấy báo nợ.
-
💡 Gợi ý thực hành: Chuyển tiền qua ngân hàng; nội dung ủy nhiệm chi ghi rõ “Tài trợ khắc phục [tên sự kiện]/[địa bàn] theo điểm b5 Điều 9 Luật Thuế TNDN 2025”. Lưu quyết định/phê duyệt chương trình tài trợ (nếu có) để tăng tính thuyết phục.
2️⃣ Checklist tác nghiệp: biến “khủng hoảng” thành “hồ sơ chuẩn”
Khi xảy ra sự cố thiên tai/dịch bệnh ảnh hưởng đến tài sản, hàng tồn kho, máy móc, hạ tầng… hãy chạy ngay quy trình 6 bước:
-
Kích hoạt tổ phản ứng nhanh: An toàn con người – khoanh vùng thiệt hại – bảo toàn hiện trường (trước khi dọn dẹp).
-
Kiểm kê – chụp ảnh – định giá sơ bộ: Lập Biên bản kiểm kê/định giá theo mẫu nội bộ; mời bảo hiểm/đại diện địa phương (nếu cần).
-
Phân loại trách nhiệm & khả năng bồi thường :
-
Khoản được bảo hiểm → theo dõi riêng.
-
Khoản không được bồi thường → dự kiến hạch toán chi phí được trừ.
-
-
Hoàn thiện bộ hồ sơ pháp lý: Biên bản; văn bản chấp thuận bồi thường của bảo hiểm; biên bản xác định trách nhiệm bồi thường của bên thứ ba (nếu có).
-
Hạch toán & trình ký: Hạch toán tổn thất không bồi thường vào chi phí; theo dõi khoản bồi thường nhận được vào thu nhập khác theo chuẩn mực.
-
Rà soát trước quyết toán: So khớp hồ sơ – chứng từ – sổ kế toán – thuyết minh BCTC; chuẩn bị file minh chứng phục vụ thanh/kiểm tra.
⚠️ 4 lỗi thường gặp khiến chi phí bị loại:
Biên bản kiểm kê lập sau quá lâu, thiếu ảnh/clip chứng minh.
Không có văn bản chấp thuận bồi thường của bảo hiểm (chỉ nộp email/biên nhận).
Tài trợ hiện vật không có hóa đơn; phiếu xuất kho không khớp vận đơn.
Biên bản xác nhận tài trợ không đúng thẩm quyền hoặc không theo Mẫu 05/TNDN.
3️⃣ Hạch toán gợi ý & lưu ý quan trọng (góc nhìn kế toán–thuế)
-
Tổn thất do thiên tai/dịch bệnh
-
Phần không được bồi thường: ghi nhận vào chi phí trong kỳ (theo tính chất: giá vốn/chi phí quản lý…).
-
Phần được bồi thường: khi có văn bản chấp thuận hoặc nhận tiền, ghi thu nhập khác; đảm bảo bù trừ đúng kỳ theo chuẩn mực.
-
-
Khoản tài trợ
-
Bằng tiền: hạch toán chi phí khi phát sinh, kèm biên bản xác nhận + chứng từ chi tiền.
-
Bằng hiện vật: xuất kho theo giá vốn; kèm hóa đơn/chứng từ giao nhận; biên bản xác nhận tài trợ.
-
-
Thuế TNDN
-
Chỉ được trừ khi đủ điều kiện và đủ hồ sơ theo điểm b7, điểm b5 Điều 9 Luật Thuế TNDN 2025 (đã nêu).
-
Lưu ý trình bày thuyết minh BCTC và đối chiếu công nợ bảo hiểm (nếu bồi thường kéo dài sang kỳ sau).
-
💡 Pro-tip: Tạo thư mục điện tử theo từng sự kiện (ví dụ: “Bão số X – 2025 – Nhà máy Bắc Trung Bộ”), lưu biên bản, ảnh, video, email với bảo hiểm, kèm file excel đối chiếu giá trị tổn thất – phần bồi thường – phần không bồi thường → rút ngắn thời gian giải trình.
4️⃣ Mini–case: Mất 15% hàng tồn do ngập, làm sao “giữ” chi phí được trừ?
Bối cảnh: DN A có kho hàng bị ngập, hư hỏng 15% hàng tồn. Bảo hiểm chỉ bồi thường 60% giá trị tổn thất (loại trừ một số mặt hàng).
Giải pháp hồ sơ:
-
24h đầu: lập biên bản kiểm kê kèm ảnh; mời bảo hiểm xuống hiện trường.
-
05 ngày: có thông báo dự kiến bồi thường; DN tách phần không được bồi thường để hạch toán chi phí được trừ theo điểm b7 Điều 9.
-
20 ngày: nhận văn bản chấp thuận bồi thường chính thức → hạch toán thu nhập khác cho khoản bồi thường nhận được.
Kết quả: Chi phí hợp lệ được trừ tối đa phần không được bồi thường; hồ sơ đầy đủ giúp DN vượt kiểm tra mà không bị loại chi phí.
5️⃣ Doanh nghiệp muốn tài trợ cộng đồng: làm thế nào để được trừ tối đa?
Quy trình 4 bước:
-
Ra quyết định tài trợ: nêu rõ mục đích “khắc phục hậu quả thiên tai/dịch bệnh” theo điểm b5 Điều 9.
-
Chọn đơn vị tiếp nhận đúng thẩm quyền: cơ quan nhà nước, MTTQ, tổ chức được phép huy động tài trợ hoặc địa phương/đơn vị bị ảnh hưởng.
-
Ký biên bản xác nhận theo Mẫu 05/TNDN: đủ 3 bên ký (DN – đơn vị bị ảnh hưởng/đơn vị huy động – đơn vị nhận tài trợ).
-
Chi tiền/ giao hàng & hoàn thiện chứng từ: chuyển khoản/biên bản bàn giao + hóa đơn (nếu là hiện vật).
💡 Lưu ý: Hoạt động thiện nguyện chỉ “đẹp lòng” khi đẹp sổ sách. Mọi ấn phẩm truyền thông nên đính kèm Mẫu 05/TNDN và chứng từ chuyển tiền để bộ phận kế toán–thuế đóng vòng hồ sơ.
6️⃣ Hỏi – đáp nhanh (FAQ)
Q1. Hư hỏng nhỏ lẻ có cần hồ sơ bảo hiểm?
A: Nếu không mua bảo hiểm hoặc hạng mục bị loại trừ, chỉ cần biên bản kiểm kê–định giá + chứng cứ khách quan (ảnh, nhật ký bảo trì, xác nhận tổ dân phố…) nêu rõ lý do bất khả kháng.
Q2. Tài trợ qua quỹ xã hội – từ thiện có được trừ?
A: Được, nếu quỹ/đơn vị là tổ chức có chức năng huy động tài trợ và có biên bản xác nhận theo Mẫu 05/TNDN + chứng từ chi/hóa đơn (đối với hiện vật).
Q3. Có thể lập hồ sơ bù sau?
A: Về thực tế có thể bổ sung, nhưng rủi ro bị loại chi phí rất cao. Tốt nhất lập hồ sơ ngay khi sự cố xảy ra.
7️⃣ Cần một “đội phản ứng nhanh” thuế–kế toán?
Hoàng Lê cung cấp dịch vụ quản trị rủi ro thuế – kiểm soát hóa đơn đầu vào – thiết kế quy trình kế toán mua hàng – chuẩn bị hồ sơ quyết toán.
👉 Xem chi tiết dịch vụ: https://hoangle.vn/dich-vu/
Liên hệ đội ngũ chuyên gia để được kiểm tra miễn phí 01 bộ hồ sơ tổn thất/tài trợ!
8️⃣ Tinh thần thương hiệu: Bạn không đi một mình
Những cú sốc thiên tai, dịch bệnh từng khiến nhiều doanh nghiệp chùn tay. Nhưng cũng chính trong bối cảnh đó, chúng ta học cách quản trị rủi ro, dựng lại hệ thống kiểm soát nội bộ, chuẩn hóa hồ sơ thuế để đi xa hơn – vững vàng hơn.
Hoàng Lê – Kiến tạo giá trị, đồng hành phát triển. Chúng tôi ở đây, như một người bạn thân thiết, để cùng bạn giảm rủi ro – tối ưu thuế – bứt phá vận hành.
9️⃣ Tóm tắt thực thi (để không mất chi phí được trừ)
-
Thiên tai/dịch bệnh – tổn thất không bồi thường → được trừ (điểm b7 Điều 9).
-
Tài trợ khắc phục thiên tai/dịch bệnh → được trừ (điểm b5 Điều 9).
-
Hồ sơ bắt buộc:
-
Biên bản kiểm kê – định giá – nguyên nhân – trách nhiệm.
-
Chấp thuận bồi thường bảo hiểm (nếu có).
-
Biên bản xác nhận tài trợ theo Mẫu 05/TNDN + hóa đơn/chứng từ.
-
-
Nguyên tắc vàng: Lập hồ sơ ngay, chứng cứ đủ & đúng, lưu trữ điện tử theo sự kiện.
🔟 Kết luận
🌱 Thiên tai không báo trước, nhưng hồ sơ thuế thì có thể chuẩn bị trước. Một hệ thống kiểm soát tốt giúp doanh nghiệp giảm tổn thất, tối ưu chi phí, vững vàng trước mọi biến cố.
👉 Đặt lịch tư vấn 1:1 với chuyên gia Hoàng Lê để soát xét danh mục hồ sơ rủi ro thiên tai/dịch bệnh của doanh nghiệp: https://hoangle.vn/dich-vu/
Hoàng Lê – Kiến tạo giá trị, đồng hành phát triển.
